77 lat temu, dokładnie 19 kwietnia 1943 r., w warszawskim getcie wybuchło powstanie. Upamiętnijmy ten dzień, przybliżając historię tego wydarzenia.
Historia utworzenia getta warszawskiego
Niemcy utworzyli warszawskie getto, największe getto w Europie, 2 października 1940 roku. Już w kwietniu 1941 roku uwięzionych w nim było około 450 tysięcy Żydów. Za 3 metrowym murem panował głód, a jego mieszkańcy każdego dnia walczyli ze śmiercią.
Przyczyną powstania w getcie warszawskim była tzw. akcja „Reinhardt”. Była to decyzja o fizycznej likwidacji ludności żydowskiej na terytorium okupowanej Polski w ramach tzw. „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”.
Z ostatecznym „rozwiązaniem” kwestii żydowskiej związana była likwidacja getta, tzw. wielka akcja wysiedleńcza. Rozpoczęła się 22 lipca 1942 r. W ciągu kilku miesięcy blisko 75% mieszkańców warszawskiego getta zostało wywiezionych i zamordowanych w Treblince. W getcie warszawskim pozostało już tylko około 60 tys. osób. Hitlerowcy getta niszczyli etapami. Początkowo wywożono osoby starsze oraz dzieci. Żydów w pełni sił wykorzystywano jak najdłużej do przymusowej pracy.
To właśnie wśród ludzi zmuszanych do pracy, w sile wieku, bez rodzin, znaleźli się Ci, którzy zaczęli zrzeszać się w organizacjach konspiracyjnych. W warunkach wycieńczenia nie mieli nic do stracenia. Zaczęli stawiać opór.
Kto zorganizował powstanie w getcie warszawskim?
„Żydzi! Okupant przystępuje do drugiego aktu waszej zagłady! Nie idźcie bezwolnie na śmierć! Brońcie się!” – brzmi fragment odezwy Żydowskiej Organizacji Bojowej.
W styczniu 1943 roku rozpoczęła się kolejna akcja likwidacyjna. Wówczas ŻOB przeprowadziło pierwszą bojową akcję. Zakończona niepowodzeniem i straceniem 6 tysięcy ludzi w Treblince, akcja ŻOB jednak odbiła się echem w polskiej i żydowskiej konspiracji. Pokazała, że hitlerowcom można się sprzeciwić.
Powstanie w getcie warszawskim zostało zorganizowane przez dwie konspiracyjne organizacje – syjonistyczno-lewicową Żydowską Organizację Bojową i syjonistyczno-rewizjonistyczny Żydowski Związek Wojskowy. Wybuchło 19 kwietnia 1943 roku.
Prowadzone ze skrajnym okrucieństwem działania hitlerowców doprowadziły do ogromnych straty wśród ludności cywilnej. 24 kwietnia zmusiły oddziały żydowskich bojowców do zejścia do wcześniej przygotowanych schronów podziemnych. Opór getta złamany został 8 maja. Walki w innych, izolowanych punktach dzielnicy żydowskiej trwały do 16 maja.
W walkach zginęło około 7 tysięcy Żydów. 50 tysięcy zostało wywiezionych do miejsca zagłady. Treblinki. Tam zostali zamordowani.
#AkcjaŻonkile symbolem pamięci
Już po raz 8. organizowana zostaje akcja społeczno-edukacyjna Żonkile, która upamiętnia wydarzenia z 1943 r. Dzięki inicjatywie warszawskiego Muzeum Historii Żydów Polskich Polin każdy z nas może uczestniczyć w wirtualnych spotkaniach edukacyjnych propagujących pamięć o poległych. Towarzyszy jej symbol żonkila, który co roku 19 kwietnia jest eksponowany w domach oraz na uroczystościach.
Dziś jednak ten dzień obchodzimy nieco inaczej – wirtualnie. Dlatego każdy może udostępnić zdjęcie prawdziwego kwiata, bądź zrobionego z papieru, na znak pamięci. Zdjęcie można opatrzyć hasztagami: #ŁączyNasPamięć i #AkcjaŻonkile.
Nasza redakcja włączyła się akcje. Poniżej przedstawiamy żonkile naszych dziennikarzy.
