Dlaczego Philip nie był królem, gdy jego żona była królową? Dlaczego mówiono na niego książę Edynburga?
Od zjednoczenia Królestwa Anglii i Królestwa Szkocji w 1707 roku było łącznie 10 “konsortów”. Słowa konsort używa się w tradycji anglosaskiej, po polsku na żonę władców Królestwa Polskiego mówiło się królowa małżonka. W dwóch wypadkach, gdy Polską rządziły kobiety – królowe regnant, ich mężów tytułowano królami iure uxoris. Byli oni uważani za współrządzących ze swoimi żonami i nie należało mylić z ich królami, którzy byliby jedynie małżonkami swoich żon.
Konsorci monarchów w UK nie mają i nigdy nie mieli jakiegokolwiek konstytucjonalnego statusu ani władzy, ale w wielu wypadkach uważano ich za mających znaczący wpływ w rodzinie królewskiej. Książę Philip był najdłużej służącym i najstarszym konsortem w historii, choć jego teściowa, Królowa Elizabeth (Królowa Matka) zmarła w wieku 101 lat, jej mąż król George VI zmarł 50 lat przed nią.
Ale dlaczego Królowa Matka była Królową, a książę Filip księciem?
Królowa Elizabeth (matka) nigdy tak naprawdę nie miała tytułu Królowej – teoretycznie miała tytuł królowej konsort, chodź nie używa się części “konsort”. Małżonek królowej dostaje tytuł księcia, gdyż według tradycji, królowa może być albo panującym monarchą (reigning monarch) albo żoną małżonka, a król może być tylko panującym monarchą. Potocznie mówiąc “król” tak jak w talii kart, jest tytułem wyższym od królowej, więc by uniknąć zamieszania w hierarchii, w przypadku mężczyzn używa się po prostu tytułu “książę konsort”.
Philip dostał od teścia w dniu ślubu tytuł Księcia Edynburga (Duke of Edinburgh), a dopiero, gdy Elizabeth została królową dostał od żony tytuł książęcy. Tytuł książęcy przysługuje tylko książętom krwi (z wyjątkiem właśnie księcia konsorta). Niestety w języku polskim nie rozróżniamy najczęściej w formie męskiej słów diuk i książę, choć takie słowo istnieje.
Książę Filip był najdłużej serwującym konsortem w historii rodziny królewskiej (żeńskim lub męskim), ponieważ był żonaty z Królową od jej koronacji w 1953 do jego śmierci w tym roku. Podobnie jak jego prapradziadek (ten sam, którego dzielił z swoją żoną) Książę Albert, Philip miał również tytuł księcia konsorta. Tytuł ten używany od 1707 roku był oficjalnie użyty właśnie dwukrotnie (Książę George Danii i Norwegii, mąż Królowej Anny nigdy oficjalnie go nie otrzymał i w kraju swojej żony nazywany był Duke of Cumberland).
Philip również był znany ludności jako Duke of Edinburgh, oficjalne komunikaty Elizabeth oraz Philipa zaczynały się słowami “The Duke and I” i były podpisywane przez Królową. Przed wstąpieniem Elizabeth na tron, para była znana jako Duke i Duchess of Edinburgh. Był totytuł, który Philip upodobał sobie do końca życia.
The Prince of Wales, Princess Royal, Duke of York, Earl of Wessex - dlaczego dzieci Królowej mają różniące się od siebie tytuły?
Zacznijmy od tego, że w odróżnieniu od wnuków Królowej, jej wszystkie dzieci mają tytuły książęce (tak zwane HRH czyli her/his royal highness) – trzej synowie Królowej Elżbiety są książętami, a jej córka jest księżniczką. Są to tytuły, które odziedziczyli po swoich rodzicach (jest różnica między tytułami odziedziczonymi – inherit titles, a tytułami, która królowa nadaje – courtesy titles). Tytuły, którymi się różnią dostali dopiero po zawarciu związków małżeńskich (w przypadku dwóch najmłodszych synów Królowej), bądź w związku z innymi tradycjami rodziny królewskiej (w przypadku Charlesa i Anny).
The Prince of Wales, Książę Walii
W skrócie, Księciem Walii zawsze zostaje następca tronu. Jednak sprawa, kto faktycznie zostaje tym następcą, jest skomplikowana (jak też wszystko w rodzinie królewskiej). Są dwa rodzaje następców tronu. Heir apparent czyli ktoś, kogo roszczenie do tronu nie może zostać uczulone przez narodziny innego spadkobiercy (tak jest w przypadku Charlesa) lub heir presumptive, czyli spadkobierca przypuszczalny. Jest to ktoś, kto jest spadkobiercą tronu w danym momencie, ale kogo pozycja może zostać zmieniona przez narodziny heir apparent bądź pojawienie się innego heir presumptive. Tak było w przypadku Królowej Elżbiety II – jeśli jej ojciec Król George VI miałby syna (nie ważny jest tu wiek, w tamtym momencie chłopiec miałby większe prawa do tronu niż ona, nawet jeśli byłby młodszy o 25 lat). Dlatego też uważany za ważny jest jej gest zmienienia tej zasady, gdy wnuk Książę William spodziewał się pierwszego dziecka. Po tej zmianie, gdyby Książę i Księżna Cambridge mieli najpierw córkę, a później syna, to ich pierworodna córka zostałaby w przyszłości królową. Ze względu na tę zasadę (primogenitura), Księżniczka Elizabeth nigdy nie dostała tytuły Księżniczki Walii, gdyż do śmierci jej ojca, zawsze była możliwość, że będzie on miał męskiego potomka.
W momencie śmierci swojego dziadka w 1952 roku, Charles stał się heir apparent i tym samym dostał tytuły Duke of Cornwall i Duke of Rothesay. Jest on najstarszym i najdłużej służącym heir apparent w Brytyjskiej historii. Jest też najdłużej w historii posiadającym tytuł Księcia Walii, ponieważ otrzymał go w lipcu 1958 roku. Tytuł ten jest bowiem przyznany według uznania suwerena dla jego spadkobiercy i nie ogranicza się do najstarszego syna monarchy (jak to jest w przypadku automatycznie przyznawanych tytułów Duke of Cornwall i Duke of Rothesay). Co ciekawe, wraz z śmiercią jego ojca, Charles automatycznie odziedziczył tytuł Księcia Edynburga.
The Princess Royal, Księżniczka Królewska
Księżniczka Anna urodziła się w 1950 roku jako drugie dziecko Philipa, Księcia Edynburga i Księżniczki Elżbiety, Księżnej Edynburga. Jej tytuł do momentu śmierci dziadka i tym samym zostania przez jej matkę Królową brzmiał Jej Królewska Wysokość Księżniczka Anna z Edynburga (HRH Princess Anne of Edinburgh), który później został skrócony do Jej Królewskiej Wysokości Księżniczki Anny (HRH the Princess Anne). Co ciekawe, Król George VI w 1948 lekko zmienił wydany w 1917 roku, przez Króla Georga V dekret. By zakończyć sytuacje, w której wielu członków rodziny królewskiej ma tytuł książęcy, George V zadecydował, że tylko dzieci i wnuki płci męskiej monarchy oraz najstarszy syn najstarszego syna księcia Walii będą nosiły ten tytuł (to ten sam dekret, przez którego Archie nie ma tytułu o czym wspominam poniżej). Jego syn, Król Jerzy VI, ojciec Elizabeth, 22 października 1948 roku postanowił, że tytuły książęce uzyskają wszystkie dzieci Księżniczki Elizabeth i Philipa, Diuka Edynburga (przypominam że jeszcze nie był księciem!). Bez tego Anna byłaby znana po prostu jako Lady Anne Mountbatten-Windsor.
Tytuł Księżniczki Anny od koronacji jej matki zmienił się jeszcze trzykrotnie. Gdy wyszła za mąż po raz pierwszy, gdy uzyskała tytuł The Princess Royal i gdy się rozwiodła.
Księżniczka Anna po raz pierwszy wyszła za mąż w 1983 roku za Marka Phillipsa i jej oficjalny tytuł brzmiał wtedy Her Royal Highness The Princess Anne, Mrs Mark Phillips. Jej mąż, tak jak jest to w zwyczaju, gdy nieutytułowani mężczyźni wżeniają się w rodzinę królewską dostał propozycję zostania hrabią, ale odmówił, tym samym jego dzieci też nie odziedziczyły żadnego tytułu (ponieważ tytuły według tradycji dziedziczone są po ojcu, dlatego choć Anna jest księżniczką, jej dzieci nie mogły otrzymać po niej tytułów). Kiedy urodził się pierworodny syn pary Peter Phillips, Królowa zaproponowała jego rodzicom, by nadać dziecku tytuł, ci jednak odmówili. Gdy Peter ożenił się w 2008 roku (był pierwszym wnukiem Królowej który wstąpił w związek małżeński), Królowa zaproponowała mu tytuł hrabiego i ponownie, z nieznanych powodów, odmówił. Co ciekawe, gdy jego siostra Zara brała ślub w 2011 roku, nie dostała od babci takiej propozycji, chociaż jak twierdzi sama mistrzyni Olimpijska (zdobyła srebrny medal w jeździectwie na Olimpiadzie w Londynie w 2012 roku, który wręczała jej mama) decyzja jej rodziców była okazją do normalnego życia.
13 czerwca 1987 roku Księżniczka Anna otrzymała od monarchy tytuł The Princess Royal (Księżniczka Królewska). Choć jest to tytuł honorowy, jest to najwyższy zaszczyt jaki może być dany żeńskiej członkini rodziny królewskiej. Tytuł nie przypada automatycznie najstarszej córce monarchy, a jest on każdorazowo nadawany. Nie wszystkie córki angielskich monarchów nosiły ten tytuł. Tytułu nie można odebrać, księżniczka nosi go do końca swojego życia. Dwie księżniczki nie mogą posiadać go w tym samym czasie. Przed Anną, tytuł nosiła jej ciotka Księżniczka Mary, która zmarła w 1965 roku, dlatego też żadna z córek George VI nie nosiła tego tytułu, gdyż był on za czasów rządów ich ojca po prostu zajęty.
Po rozwodzie z Markiem Phillipsem, pomimo tego że wyszła za mąż po raz drugi, tytuł Anny brzmi Her Royal Highness The Princess Royal.
Duke of York i Earl of Wessex
Zwyczajem w rodzinie królewskiej jest przyznawanie tytułów jej członkom w przeddzień zawarcia przez nich związków małżeńskich. Książę Andrew dostał tytuł Duke of York, a w ostatnim czasie Książę Harry dostał tytuł Duke of Sussex, a Książę William – Duke of Cambridge. Ale to właśnie Edward, najmłodszy syn królowej miał dostać ten tytuł w dniu poślubienia Sophie Rhys-Jones. Przyczyną tego, że Edward ma inny tytuł niż jego bracia, nie jest wcale fakt, że jest czarną owcą w rodzinie tylko… film. Według doniesień, książę Edward upodobał sobie tytuł Hrabiego Wessexu i poprosił o niego królową przez film “Zakochany Szekspir” i bohatera Lorda Wessexa. Choć jest to dość osobliwe, że on jest Hrabią (Earl), a jego bracia Księciami (Duke), ponieważ ten drugi tytuł jest teoretycznie wyżej w hierarchii, nie ma to w dzisiejszych czasach praktycznie znaczenia.
Wnuczęta Królowej
Królowa Elżbieta II ma 4 wnuki (najstarszy Peter ma 43 lata, a najmłodszy James ma 13 lat) i 4 wnuczki (najstarsza Zara ma 39 lat, a najmłodsza Louise ma 17 lat). Omawiałam już dlaczego Zara nie ma tytułów, ale jakie tytułu mają pozostałe wnuki?
Córki Księcia Andrew, Diuka Yorku i Sarah, Księżnej Yorku, znanej jako Fergie (ciekawostka: Fergie za namową córek wystąpiła w jednym z odcinków Przyjaciół, w tym kiedy Chandler i Joey zwiedzają Londyn) to Jej Królewska Wysokość Księżniczka Beatrice i Jej Królewska Wysokość Księżniczka Eugenie.
Obie posiadały tytuł książęcy od urodzenia, ponieważ ich ojciec jest księciem (jak wspomniałam tytuł ten dziedziczy się od strony ojca). Eugenia wyszła za mąż w 2018 roku za Jacka Brooksbanka. Mąż Eugenii (i tym samym ona sama) nie dostał od Królowej żadnego tytułu. Nie jest wiadomym, czy babcia panny młodej im tego nie zaproponowała, czy może sami młodzi tego nie chcieli. Tak samo było w przypadku jej siostry (choć Beatrice wyszła za mąż za Edoardo, który ma Włoski tytuł Szlachecki i tym samym ona też ma nowy tytuł). Obie księżniczki słyną z tego, że pomimo swoich tytułów, nie pracują na rzecz rodziny królewskiej i mają swoje własne kariery.
Syn Eugenii, August Philip Hawke Brooksbank również nie ma żadnego tytułu. Choć Królowa mogłaby mu taki przyznać, doniesienia mówią, że Księżniczka Eugenia i jej mąż nie chcieli, by ich dzieci nosiły tytuły szlacheckie. W przypadku przyszłych dzieci Beatrycze, jej dzieci będą nosiły tytuły odziedziczone po ojcu.
Najmłodszą (i podobną ulubioną) wnuczką Królowej jest Lady Louise Windsor. Jej rodzice (Hrabia i Hrabina Wessexu) podjęli decyzję, że ich dzieci nie będą tytułowani zgodnie z prawem jako Ich Królewskie Wysokości książęta Zjednoczonego Królestwa, więc nie przyjmą książęcych tytułów takich jak ich kuzyni, a będą tytułowani jako dzieci Hrabiego i Hrabiny. Ich córka posługuje się tytułem Lady, a ich syn to Wicehrabia Severn. James Alexander Philip Theo urodził się w 2007 roku i jest najmłodszym wnukiem Królowej. Oboje z siostrą, gdy skończą 18 lat, będą mogli zdecydować czy chcą przyjąć tytuły HRH.
Oprócz wspomnianego już Petera Phillips i Jamesa, Wicehrabiego Severna, Królowa ma jeszcze dwóch wnuków Harrego i Williama. Zgodnie z tradycją, jako synowie syna monarchy otrzymali tytuły HRH w dniu urodzin. Harry utracił swój tytuł, gdy wraz z żoną „odszedł z firmy”. Harry nie może już tytułować się jako Jego Królewska Wysokość Książę Harry, Książę Sussex (His Royal Highness Prince Harry, the Duke of Sussex). Teraz jego tytuł brzmi po prostu Książę Harry, Książę Sussex (Prince Harry, The Duke of Sussex). Harry nadal jest księciem przez swoje urodzenie i jest szósty w kolejce do tronu (a jego dzieci tuż za nim), ponieważ pozycja w tej kolejce jest oparta na prawie (Succession to the crown Act, który zawiera w sobie Act of Settlement) i by usunąć go z tej pozycji, musiałby interweniować rząd. Co ciekawe, eksperci nie są zgodni, co do tytułu jego żony Meghan. Po zawarciu z Harrym związku małżeńskiego Meghan została Jej Królewską Wysokością Meghan, Księżną Sussex (HRH Meghan, The Duchess of Sussex). Po odejściu z rodziny królewskiej zabrano jej, tak samo jak mężowi przedrostek HRH, ale nie do końca wiadomo czy nadal jest uważana w oczach monarchy jako Księżniczka Zjednoczonego Królestwa (Princess of the United Kingdom). To właśnie tak tytułowane są kobiety w rodzinie królewskiej na aktach urodzenia swoich dzieci w rubryce „zawód” (occupation). W historii zdarzyły się różnice w tytułach małżonków. Najsławniejszym przykładem jest, gdy Król Edward VIII abdykował by ożenić się z Wallis Simpson. On przybrał tytuł Jego Królewska Wysokość Książę Edward, Diuk Windsoru (HRH Prince Edward, The Duke of Windsor), ale jego rodzina nie pozwoliła jego żonie na tytułowanie się Jej Królewska Wysokość (HRH) i była znana jako Wallis, Duchess of Windsor.
Brat Harrego i następca tronu, urodzony jako Jego Królewska Wysokość Książę William po ślubie otrzymał jeszcze tytuł Księcia Cambridge (The Duke of Cambridge). Jego żona Catherine została Jej Królewską Wysokością Księżną Cambridge (HRH Catherine, Duchess of Camridge).
Dlaczego Diana była księżniczką, a Camilla, Meghan i Catherine nimi nie są?
Dla wielu zapewne będzie zaskoczeniem fakt, że Księżniczka Diana w rzeczywistości nie istniała. Istniała za to Diana, która była księżniczką Zjednoczonego Królestwa. Takimi księżniczkami są też jej synowe oraz druga żona jej męża.
Żadna kobieta, która nie urodzi się księżniczką, nie może nią zostać. W rodzinie królewskiej mamy teraz 4 księżniczki, wszystkie się nimi urodziły: Księżniczka Anna (córka Królowej), Księżniczki Eugenia i Beatrycze (wnuczki Królowej) i Księżniczka Charlotte (prawnuczka Królowej). Wszystkie 4 używają tego tytułu przed swoim imieniem.
Pozostałe kobiety w rodzinie królewskiej, które dołączają do niej przez małżeństwo, nigdy nie będą księżniczkami samymi w sobie. Tytuł Diany brzmiał oficjalnie: HRH Diana, Princess of Wales czyli Jej Królewska Wysokość Diana, Księżniczka Walii (po rozwodzie został jej odebrany tytuł HRH i tak jak swoja synowa, była znana jako po prostu Diana, Księżniczka Walii. To samo stało się z jej szwagierką Sarah. Od rozwodu z Księciem Andrew, Diuka Yorku, jest znana jako Sarah, Księżna Yorku). To media i ludzie nazywali ją Księżniczką Diana, ale tak naprawdę ona nigdy nią nie była.
Tak samo jest w przypadku jej synowej, Catherine. Nie można się do niej zwracać jako Duchess Catherine czyli Księżna Catherine ponieważ jej oficjalny tytuł to tak na prawdę HRH Princess William, Duchess of Cambridge – Jej Królewska Wysokość Księżniczka William, Księżna Cambridge i to właśnie za sprawą męża otrzymała książęce tytułu. Tylko nieliczne osoby używają na co dzień tak sformułowanego tytułu, na przykład Jej Królewska Wysokość Książnica Michael z Kentu (HRH Princess Michael of Kent). Zwykle zwraca się do kobiet jako Jej Królewska Wysokość Catherine, Księżna Cambridge (HRH Catherine, the Duchess of Cambridge), czyli poprzez wymienienie oficjalnego tytułu (Princess William) na imię (Catherine). Jedyny wyjątek od tej reguły będzie, gdy jej mąż wstąpi na tron. Tak samo jak mówiliśmy Książę Philip w przypadku księcia konsorta, to Catherine, Księżna Cambridge stanie się Królową Catherine (Queen Catherine).
Należy też zaznaczyć, że każdy członek rodziny królewskiej ma więcej niż jeden tytuł. Często się zdarza, że są znani pod różnymi tytułami w różnych krajach Zjednoczonego Królestwa. Na przykład Księżna Cambridge jest znana w Szkocji jako Hrabina Strathearn, a w Irlandii Północnej jak Lady Carrickfergus. Czasami, niektórzy członkowie rodziny królewskiej wybierają sobie tytuł, którym chcą się posługiwać. Tak jest w przypadku Jej Królewskiej Wysokości Camilli, Księżnej Kornwalii (HRH Camilla, Duchess of Cornwall) żony Księcia Charlesa. Tak samo jak jego pierwsza żona, Camilla również jest Księżniczką Walii, ale ze względu na szacunek dla Diany, nie posługuje się tym tytułem. Co ciekawe, w dniu ich ślubu w 2005 roku, Clarence House wydał oświadczenie, że gdy Karol zostanie królem, jego żona przyjmie tytuł Księżniczka Konsort zamiast Królowa (będziemy się wtedy do niej zwracać jako Jej Królewska Wysokość Księżniczka Camilla, HRH Princess Camilla, gdyż jest to ten sam wyjątek od reguły). Nie idą za tym jednak żadne prawne ani historyczne precedensy. Choć w 2018 roku oświadczenie znikło z ich oficjalnej strony, w 2020 roku Clarence House potwierdził że ten plan pozostał niezmieniony.
Prawnukowie Królowej
W 2021 roku, Królowa powitała swojego 10 prawnuka. Savannah i Isla Phillips to dzieci Petera Phillipsa, a Mia, Lena i Lucas Tindall to dzieci Zary Tindall (Księżniczka Anna). August Brooksbank to syn Księżniczki Eugenii (Książę Andrew). Książę George, Księżniczka Charlotte, Książę Louis to synowie Księcia Williama, a Archie Harrison Mountbatten-Windsor to syn Księcia Harrego, który spodziewa się drugiego dziecka (Książę Karol).
Po wywiadzie Oprah z Księciem i Księżną Sussex po mediach rozniosły się doniesienia, że Archie nie dostał tytułu przez swój kolor skóry. Jednak jak widać, nie on jeden w gronie swoich kuzynów nie ma tytułu. We wspomnianym już przeze mnie dekrecie z 1917 roku, George V jasno określił, że prawnuki monarchy nie będą już nosić tytułów Ich Królewskich Wysokości (HRH) i nie będą już książętami ani księżniczkami oprócz najstarszego syna najstarszego syna Księcia Walii. Pod tym dekretem Charlotte i Louis również nie otrzymaliby tytułów, ale Królowa Elizabeth II w grudniu 2012 roku zmieniła go, by wszystkie dzieci Księcia Williama były uprawnione do tytułów książęcych. Należy również zauważyć, że wszyscy wnukowie monarchy (z wyjątkiem wyjaśnionej już sytuacji dzieci Księżniczki Anny) są uprawnieni do tytułów. W momencie, kiedy Książę Charles wstąpi na tron, Archie również zostałby Jego Królewską Wysokością Księciem Archiem (HRH Prince Archie).
Co się stanie w momencie, kiedy prawnuki królowej zaczną wchodzić w związki małżeńskie? Nie do końca to wiemy, ale najstarsza prawnuczka Królowej – Savannah Phillips w tym roku kończy 11 lat, możemy więc jeszcze przez parę ładnych lat się tego nie dowiedzieć. Życzę Królowej, by naprawdę żyła wiecznie, choćby z tego powodu, że chciałabym się dowiedzieć jak rozwiąże się sytuacja z tytułami jej praprawnuków…
